Geboorteplaats: Lottum

Hoe definiëer je een mens: naam, geboortedatum, geboorteplaats, geslacht, burgerlijke staat, adres, beroep, lengte, gewicht, kleur haar, kleur ogen, huidskleur, en zo zullen er nog wel een paar kenmerken zijn.

Je bent pakweg 50 cm lang en 7 pond zwaar als je geboren wordt, je lengte en volume nemen toe, bij de een meer dan bij ander, en je krimpt meestal weer als je ouder wordt. De meeste mensen veranderen wel een paar keer van adres, ik zelf ca 35 keer tot nu toe. Of van beroep; de ene dag ben je busschauffeur bijvoorbeeld en de volgende dag professor in de neurochirurgie. OK, dat is misschien niet zo’n goed voorbeeld, maar de bedoeling is duidelijk.

Haren kun je verven, bleken, krullen, ontkrullen of bijplanten. Het wordt grijs op den duur en als je pech hebt valt het uit. Daar kan ik ook over meepraten.

De kleur van de ogen kun je veranderen met lenzen en je kunt Michael Jackson vragen hoe je de kleur van je huid kunt veranderen. Correctie: dat kan niet meer.

Je wordt als vrijgezel geboren en vervolgens kun je trouwen en als het niet meer bevalt weer scheiden en dat eventueel meerdere malen.

Als je ontevreden bent over je naam kun je die veranderen. Er zijn formulieren in te vullen en het kost wat tijd en een paar centen maar het is allemaal mogelijk.

Je bent een jongen of een meisje, maar ook dat kun je veranderen, al is dat wat ingewikkelder want er moeten door een chirurg wat onderdelen verwijderd, cq toegevoegd worden. Maar mogelijk is alles.

Wat ik maar wil zeggen: bijna al je gegevens zijn veranderlijk. Ik had Amalia Diederiksen kunnen heten en een blonde balletdanseres kunnen zijn als ik die drang gehad had, maar ik zou nog steeds op 3 juli 1947 in Lottum geboren zijn. Dat is het enige dat vaststaat en dat nooit verandert. En daar ben ik ook blij mee, want eerlijk is eerlijk: Lottum is een mooi en interessant dorp. Het ligt prachtig aan de Maas, de rozenvelden, de Markt, de Borggraaf, het Schuitwater en zo, maar wat ik nog het mooiste vind is de typisch Lottumse humor in de oude verhalen.

Over de zwijgzame boer en zijn knecht bijvoorbeeld. Die werkten de hele dag samen maar zeiden geen woord tegen elkaar. “Goeiemorgen” als de knecht ’s morgens aankwam en “goeienavond” als hij weer naar huis ging. Dat was alles, meer werd er de hele dag niet gepraat.

Op een dag had de knecht een nieuwe fiets gekocht en toen hij daar ’s morgens mee aankwam wenste de boer hem “goeiemorgen" en vroeg toen: "Oh, nieuwe fiets?” “Ja” zei de knecht en de rest van de dag was het weer stil.

De volgende morgen liet de knecht zich niet meer zien en de dagen daarna evenmin. En toen ze elkaar op zondag in het dorp tegenkwamen vroeg de boer: “waarom ben je eigenlijk niet meer gekomen?”, waarop de knecht antwoordde: “och, dat geouwehoer over die nieuwe fiets!” 

Mooi voorbeeld, al zal het wel niet historisch zijn.

In dit blog heb ik een paar van dat soort verhalen genoteerd, maar wat ik als snotneus in de 50-er en als tiener in de 60-er jaren heb gehoord is maar een fractie van de schatkamer aan Lottumse humor.

Henk Hendrix heeft eens het initiatief genomen om oude harmonieverhalen vast te leggen. Die heeft hij me toegestuurd en als hij die zelf niet op een website of in een boek gaat publiceren, dan ga ik het misschien zelf nog eens doen.

En van de week kreeg ik van Frans Gommans notities toegestuurd van Lei Achten met leuke en interessante verhalen uit de 30-er, 40-er, 50-er jaren, o.a. over Lies, de “maagd” van pastoor Kerbosch die klem kwam te zitten op het toilet. Frans vroeg of ik daar wat mee kon doen op dit blog, met die notities, en dat lijkt me een leuk idee. Maar het zijn meest maar korte aantekeningen en ik zou er graag eens met Lei over praten om wat meer details te horen. Volgende zomer misschien, als ik weer in het land ben.

Nóg leuker lijkt me om er, samen met de harmonieverhalen van Henk Hendrix, een boekje van te maken in de serie HISTORISCH LOTTUM IN BEELD. Ik heb daar nu weinig tijd voor, maar dat lijkt me een mooi plan voor als ik met pensioen ga: in augustus 2012.

Vijftiger jaren.

Een paar maanden geleden heb ik de onderstaande tekst verzonnen op verzoek van Rob Hermans die het op een scherm wilde projecteren tijdens een concert van de harmonie op de Markt. Maar dat ging niet door meen ik, dat projecteren. Daarom plak ik het hier maar op, om te voorkomen dat het voor de historie verloren gaat.



------------------------------------------
Zo’n 50- 60 jaar geleden, kort na de oorlog, was Lottum nog een boerendorp. Aan de Markt waren bv nog drie boerderijen gevestigd, die van Breukers René, van Broekmans Toeën en Coeëpmans Sjang en ook de kwekerijen van Crieëmers Harie en Kelkes Fiek.

Wie woonden er toen allemaal aan de Markt? Beginnend vanaf de Stroat had je links eerst Criëmers Harie, dan Jonkers Harie, de bakker en kruidenier, café De Zwaan van Gusta Keiren, de boerderij van Breukers René, de kapelanie van kapelaan De Lepper en zijn maagd en daarnaast het kloppend hart van Lottum: café D`n Hook van Trina en Nol van Dijk. Het huisje op de punt van de Markt herbergde het Postkantoor/Rijks Post Spaarbank en bovendien de hele familie Keltjens. Aan de overkant van de straat nóg een familie Keltjens: Mo, Truus, Sef en Fiek. Daarnaast de boerderij van Broekmans Toeën, dan groenteboer Hovens Hay plus kostgangster Maria Clemens oftewel juf Schèrpiet en daarnaast de winkel van electriciën Lei Achten. Aan de zuidkant van de Markt had je op een rijtje: het Amstelkantoor, Gooren Frans en de boerderij van Coeëpmans Sjang.

En als d`n Hook het hart van Lottum was, dan zou je de kerk misschien de ziel kunnen noemen. Die was splinternieuw, na de oorlog gebouwd. Voorlopig nog zonder toren want die werd er pas rond 1960 aangeplakt. Pastoor Kerbosch had de leiding over de kerk en de Lottumse zielen, een kleine ronde man met een vriendelijk, groot, rond hoofd. Hij had een Solex waar hij het dorp mee rondtoerde om zijn schaapjes te bezoeken en braaf te houden. Een kindervriend was het, op zijn verjaardag kregen alle kinderen schoolvrij en mochten met hem naar de speeltuin in Genooi.

Kapelaan De Lepper was zijn assistent, een grote grijze man die hijgde als een stoomtrein, maar verder niet veel zei. Hij was missionaris geweest in China en had daar erge dingen meegemaakt, zei men.

Koster en organist was Cas Heuvelmans in die tijd en hij was tevens bankier van de Boerenleenbank. Het kantoor was bij hem aan huis. Nog geen digitaal bankverkeer in die tijd, je had een spaarboekje en als je weer 40 cent bijelkaar had gespaard dan leverde je die in bij Heuvelmans en die schreef dat bedrag dan met zijn vulpen bij in je boekje. Handtekening erbij, klaar. Bij de Rijkspostspaarbank van Keltjens ging het precies zo.

Wat is er nog meer veranderd? Auto`s, bv. Daar waren er maar een paar van rond 1950, grote, zwarte koetsen. En Televisie, die is midden 50-er jaren pas gearriveerd. Zwart-wit natuurlijk en maar vijf zenders: Nederland, Duitsland 1 en 2, België Nederlands en België Frans. Die zonden alleen `s avonds een paar uur uit, plus woensdag- en zaterdagmiddag het kinderuurtje. Nol Verheggen was een van de eersten met TV en daar zaten we wel eens met 20 blagen in de keuken naar Pipo de Clown te kijken.

Wat hadden we nog meer niet in huis? Waterleiding bijvoorbeeld en badkamers. Het enige water kwam uit een zwengelpomp in de keuken en wassen deden we ons eens per week in een zinken wasteil. Riolering kwam pas rond 1960; daarvoor werd de soep verzameld in een kelder die eens per jaar door Henneskens Jan werd leeggepompt. Gekookt werd in de meeste huizen op een kolenfornuis en de huiskamer werd verwarmd met een kolenkachel. Vuilnis werd met paard en wagen opgehaald door dezelfde Henneskens Jan en gestort op de Bergsche Koel aan de Broekhuizerweg of in het Schansengat in Houthuizen.

Een uitgebreide middenstand hadden we in die tijd: kleermakers Cuijpers en Van Horck, slager Groetelaars, groenteboer Hovens, schoenmaker Funs van Dijk, schilders Clevis en Lenssen (Klómpen Dris), aannemers Rutten en Pingen, timmerlieden Clabbers, Peters en Verheijen, transportbedrijf Gooren, kolen/olieboer Piet van den Berg en Coen van de Ven, melkboer Wilmsen Thies, fietsenmaker Jansen, electriciën Achten, herenkapper Schèrpiet, dameskapper Peters, vier bakkers: Gommans, Smits, Custers en Jonkers, 5 kruideniers: de VéGé van Verstraaten, de Vivo van Jonkers, de Coop van Dik, de Spar van Custers en Bakkese Wiel (Verheijen) aan het kruis. Klómpen Dris had een drogisterij, Van Horck en Driessen verkochten textiel en Clevis, alias Verver’s Joep had een soort Blokker en verkocht er zo ongeveer alles, behalve computers, want die bestonden toen nog niet.

Een klooster hadden we nog in die tijd aan de Stroat, met echte nonnen. In het klooster waren de Bewaarschool en de Roomsch Katholieke Lagere Meisjesschool gevestigd en ook het consultatiebureau waar de Lottumse kleuters regelmatig op vlooien en luizen en kinderziektes gecontroleerd werden en de voorgeschreven spuiten kregen en waar eens per week een tandarts kwam.

Naast het klooster stond de fruitboerderij van Obers, ook verdwenen. Daarnaast, waar nu de Rabobank gevestigd is, stond de boerderij van Stoeëpe Piet.

Tegenover de kerk, waar nu het JOL centrum staat, stond de grote statige boerderij van Bartels Joep en zijn broer Kuëp.

Op de punt voor de boerderij van Vergeldt, oftewel Stökers, stond het Spuitenhuuske, waar de brandweerwagen stond geparkeerd.

En wie nog meer wil weten over oude verdwenen gebouwen en de mensen die daar in woonden: Frans Gommans heeft overal foto's van, o.a. de foto bovenaan.

Verlottumst (2)

Je flanst voor de flauwe kul snel even een stukje in elkaar over de verwarring bij de Lottumse namen en wat blijkt: het is een serieus wetenschappelijk onderwerp!! Daar zijn historische onderzoeken naar gedaan!! Door Jan Hendrix, alias Jan van de Veiling, alias Jan van Schampieter Sir en zijn zoon Huub, van het Dorps Archief Lottum.

Jan’s broer Henk stuurde me vandaag een rapport toe met de naam:

Lottumse bijnamen

WIE KENT ZE NOG?

Hoe zijn ze ontstaan?

En in dat rapport hebben Jan en Huub bijna alle door mij genoemde namen vermeld, plus nog een lange lijst met namen die ik vergeten was (Wien, Tiesse, Lowieke etc) of waar ik nog nooit van gehoord had. En niet alleen de namen, maar ook de verklaring erbij, waar ze vandaan komen, hoe ze ontstaan zijn.

Hun bronnen zijn: het Meetboek der Heerlijkheid Lottum, het Doop - , Trouw - en Begraafboek der R.K. Kerk en de Registers van de burgerlijke stand der Gemeente Grubbenvorst.

Dus om aan te tonen dat ik geen onzin zat te verkopen, om mijn eerdere bericht wetenschappelijk te onderbouwen, kopiëer ik hier uit het rapport een alfabetische lijst met verlottumste namen. De Lottumse naam eerst, dan de geboortedatum en daarachter de officiële naam. En wie het niet gelooft, of wie het allemaal precies wil weten: Jan van de Veiling, Markt 11.

Een paar Clevers uit de 19de eeuw heb ik weggelaten (maar er blijven er nog genoeg over). Bij de kinderen van Coon van d'n Boënenkamp heb ik "Coon" weggelaten en ze "van d'n Boënenkamp" genoemd, want zo ken ik ze. Bij de kinderen van Schampieter Sir heb ik allemaal "Schampieter" toegevoegd, en van "Ingder Paul" heb ik "Ingder Pool" gemaakt, want zo sprak je zijn naam uit: op z'n Frans.
Klompen Jan heb ik toegevoegd en Frieten Bert ook, want die mag toch niet ontbreken op deze erelijst.

Hier komen ze:

Agnes va Vlisse Frens  1921 Dijk van Agnes Winanda

An va Schér Piet 1903 Clemens Joanna Maria Barbara

Bakkese An 17.02.1924 Verheijen Johanna Bernadina

Bakkese An 02.08.1911 Verheijen Anna Maria Huberta

Bakkese Ben 29.09.1930 Verheijen Lambertus Johannes

Bakkese Hand 22.03.1882 Verheijen Henricus Wijnandus

Bakkese Jan 16.06.1928 Verheijen Jan Peter

Bakkese Lei 24.04.1925 Verheijen Leonardus Hendrikus

Bakkese Lei 01.10.1840 Verheijen Leonardus

Bakkese Nel 19.02.1882 Gooren Petronella Verheijen Peter Henricus

Bakkese Piet 13.07.1929 Verheijen Peter Bernardus

Bakkese Sir 24.10.1895 Verheijen Gerardus Hubertus

Bakkese Wiel 25.08.1909 Verheijen Wilhelmus Johannes

Basten Ben 17.08.1927 Brand v/d Bernardus Theodorus

Basten Bert 23.05.1894 Brand v/d Gerardus Lambertus

Basten Dorus 08.01.1896 Brand v/d Theodorus Gerardus

Basten Grad 17.03.1905 Brand v/d Gerardus Andreas

Basten Handje 28.09.1897 Brand v/d Hendrikus Johannes

Basten Tien 19.05.1926 Brand v/d Martinus Marie

Berta va Pruuse Cuep 03.12.1918 v/d Zanden Hubertina Anna

Berta va Pruuse Sjang 02.03.1906 v/d Zanden Huberta H.J.

Bleiker Door 06.08.1921 Deckers Theodora Hendrika

Bleiker Drika 19.02.1919 Deckers Hendrika Martina

Bleiker Frans 12.02.1891 Deckers Franciscus Hubertus

Bleiker An 03.02.1927 Deckers Johanna Gerarda

Bleiker Lien 31.03.1930 Deckers Carolina Antonia

Bleiker Mie 02.11.1928 Deckers Maria Jacoba

Bleiker Mien 05.05.1925 Deckers Wilhelmina Gerarda Maria

Bleiker Nel 09.06.1920 Deckers Petronella Wilhelmina

Bleiker Tienus 05.08.1922 Deckers Martinus Johannes

Bleiker Trees 20.11.1933 Deckers Theresia Maria

Bleiker Wiel 17.09.1923 Deckers Wilhelmus Marie

Boenenkamps Coon 14.05.1903 Lipzig van Coenradus Hendrikus

Boumans Ben 1925 Keltjens Ben

Boumans Marie 1897 Coenders Anna Maria Jozefina

Boumans Mart 1924 Keltjens Mart

Boumans Wum 1898 Coenders Hendrikus Wilhelmus

Cannenbrooker Jér ....... Bovee Peter Mathijs Marie

Christien va Vlisse Frens 1917 Dijk van Cristina Arnoldina

Christien va Clever Graad ..... Coenders Christina Wilhelmina Janette

Clever Merie 13.08.1882 Coenders Maria Helena

Clever Crit 14.01.1902 Coenders Cristiaan Jacobus

Clever Dris 05.09.1939 Coenders Andreas Maria

Clever Frens 22.06.1903 Coenders Franciscus Antonius

Clever Funs 14.02.1897 Coenders Peter Alphonsus

Clever Graad 16.03.1899 Coenders Gerard Joseph

Clever H.H. 23.08.1888 Coenders Hendrikus Hubertus (= de Guut)

Clever Haij 12.11.1942 Coenders Henricus Gertrudis

Clever Hand 04.12.1895 Coenders Henricus

Clever Jan 01.12.1935 Coenders Johannes Andreas

Clever Leen 06.06.1900 Coenders Helena Jacoba

Clever Lién 26.01.1886 Coenders Helena Aldegonde

Clever Mie 11.11.1906 Coenders Maria Margaretha

Clever Piet 14.12.1907 Coenders Petrus Franciscus

Clever Sef 10.07.1905 Coenders Josephus Henricus

Clever Sjang 11.02.1891 Coenders Johannes (= de Ekster)

Clever Wiel 06.08.1938 Coenders Wilhelmus Andreas

Conen Jaat 16.10.1887 Renckens Beatrix Jacoba

Conen Lei 04.04.1886 Renckens Leonard

Crit va Clever Graad 1935 Coenders Christiaan Alphonsus Philomeus

Dien va Vlisse Frens 1927 Dijk van Arnoldina Petronella

Doncker Frens ...... Mulders Francicus Wijnandus

Doncker Helm ...... Mulders Wilhelmus

Doncker Nel ...... Mulders Petronella Elisabeth

Doncker Piet ...... Mulders Peter Johannes

Doncker Sef ...... Mulders Godefridus Gerardus Jozef

Door v/d lange Poels 1923 Poels Theodora Cath.

Drika va Schér Piet 30.03.1872 Vermazeren Hendrika Gertrudis

Dris va Clever Graad ...... Coenders Andreas Jacobus Petrus

Dris va Clever Hand 22.04.1931 Coenders Andreas Gerardus

Els va Pruuse Cuep 20.08.1924 v/d Zanden Elisabeth Petronella

Fer va Clever Graad 1952 Coenders Ferdinand Gerardus Marie

Fien va Vlisse Frens 1925 Dijk van Josephina Theodora

Flinse Albert 02.05.1921 v/d Laak Albert Peter Mathieu

Flinse An 02.12.1915 v/d Laak Johanna Elisabeth

Flinse Grad 06.06.1917 v/d Laak Gerardus Johannes

Flinse Jan 05.03.1914 v/d Laak Peter Johannes Josephus

Flinse Jeu 25.08.1912 v/d Laak Matheus Johannes Michaël

Flinse Lei 21.04.1923 v/d Laak Leo Johannes Gerardus

Frans va Clever Graad 1937 Coenders Franciscus Hubertus Marie

Frans va Wien 26.07.1934 Vermazeren Franciscus Jozef

Frans va Vlisse Frens 1932 Dijk van Franciscus Marinus

Frieten Bert

Geelen Beth 1872 Muijsers Maria Elisabeth

Geelen Driek 1874 Muijsers Johannes Henricus

Geelen Grad 1880 Muijsers Peter Gerardus

Geelen Trui 1870 Muijsers Maria Gertrudis

Gerd va Clever Graad ...... Coenders Gerarda Francisca Marie

Gerrit va Pruuse Cuep 13.09.1926 v/d Zanden Gerard Martin

Gerrit va Pruuse Sjang 30.06.1908 v/d Zanden Gerardus J.J.

Gondje va Pruuse Cuep 18.01.1929 v/d Zanden Aldegonda Bernardina

Grad va Clever Hand 24.05.1932 Coenders Gerardus Johannes

Haij va Pruuse Sjang 07.01.1911 v/d Zanden Henricus G.J.

Hanniebal 09.10.1881 Vosbeek Joannes Leonardus

Henk va Schampieter Sir 02.10.1929 Hendrix Hendrikus Johannes

Henk va Steukers Jeu 04.08.1950 Vergeldt Henricus Theodorus Agnes

Henneskes Jan 1903 Janssen Jan H.H.

Henri va Vlisse Frens 1930 Dijk van Henricus Johannes

Hermkens Hai 1913 Peeters Hendrikus Leonardus

Hermkens Jan 1926 Peeters Johannes Marinus

Hermkens Piet 1916 Peeters Peter Antonius

Hermkens Theij 1911 Peeters Johannes Theodorus

Hiepe Cup 29.12.1882 Thijssen Peter Jacobus

Hiepen Hand 19.05.1921 Thijssen Hendricus Hubertus

Ingder Hand ...... Lenssen Pieter Hendrik

Ingder Pool ...... Lensssen Pieter Paulus

Jan va Klompen Dris 1923 Lenssen Johannes Jacobus

Jan va Klompen Hand 1923 Lenssen Johannes Andreas

Jan va Schampieter Sir 12.06.1925 Hendrix Johannes Wilhelmus

Jan va Wien 28.06.1925 Vermazeren Johannes Matheus

Jan va Lowieke 1932 Coenders Petrus Johannes

Jan va Vlisse Frens 1922 Dijk van Johannes Wilhelmus

Jeanet va Clever Graad ...... Coenders Jeannette Henrica Ursela

Jeu va Klompen Dris 1929 Lenssen Mathieu Andreas

Jeu va Wien 03.01.1932 Vermazeren Matheus Gerardus

Jeu va Steukers Lei 27.08.1946 Vergeldt Mathieu Theodorus Johannes

Jo va Vlisse Frens 1913 Dijk van Johanna Elisabeth

Jo va Wien 25.01.1928 Vermazeren Johanna Petronella

Joos va Klompen Hand 1934 Lenssen Jozef Gerardus

Juul va Klompen Dris 1930 Lenssen Julius Dionisius

Klompen Dris 1888 Lenssen Cornelis Andreas

Klompen Hand 1887 Lenssen Henricus Antonius

Klompen Jan

Koopmans Anna 1884 Soest van Anna Maria Gertrudis

Koopmans Fientje 1888 Soest van Wilhelmina Josefina

Koopmans Sjang 1885 Soest van Johannes Hubertus

Kranten An 20.06.1906 Gommans Anna Maria

Kranten Dorus 21.04.1868 Gommans Theodorus

Kranten Grad 28.04.1905 Gommans Gerard Jozef

Kranten Haij 16.06.1915 Gommans Henricus Franciscus Jozef

Kranten Marie 13.12.1899 Gommans Maria Helena

Kranten Piet 01.12.1897 Gommans Peter Gerardus Jozef

Kranten Roos 24.05.1909 Gommans Rosa Maria Petronella

Kranten Theij 03.04.1903 Gommans Theodor Wilhelm

Kranten Tiel 10.03.1901 Gommans Mechtilde Gertrudis Josephine

Lange Poels 1882 Poels Peter Antoon

Leen van d'n Boënenkamp 15.01.1939 Lipzig van Helena Gerarda Theresia

Leen va Clever Hand 11.08.1939 Coenders Helena Christina

Lowieke ziene Lei 1900 Coenders Leonard H.

Maria va Clever Graad ...... Coenders Maria Ferdinanda Gerarda

Maria van d'n Boënenkamp 13.03.1932 Lipzig van Maria Antonia Josephina

Maria va Vlisse Frens 1915 Dijk van Maria

Marie v/d lange Poels 1922 Poels Maria Arnolda

Megens Agnes 1942 Sauvageot Agnes Hendrika Josephina

Megens Frits 1930 Sauvageot Frederikus Johannes Leonardus

Megens Gien 1931 Sauvageot Regina Hendrika Helena

Megens Huub 1938 Sauvageot Hubertus Lodewijk Marie

Megens Jan 1933 Sauvageot Johannes Jozef Lodewijk

Megens Lei 1898 Sauvageot Leonard P.J.

Megens Leo 1937 Sauvageot Leo Lodewijk Joseph

Megens Mie 1935 Sauvageot Maria Catharina Hendrika

Megens Mien 1943 Sauvageot Wilhelmina Francisca Maria

Megens Nel 1929 Sauvageot Petronella Regina Maria

Megens Piet 1934 Sauvageot Peter Frederick Johannes

Megens Wiè 1940 Sauvageot Lodewijk Peter Wilhelmus

Mie va Clever Hand 06.09.1933 Coenders Maria Petronella

Mie va Schér Piet 1908 Clemens Maria Hendrika Jacoba

Mie va Pruuse Cuep 02.12.1922 v/d Zanden Maria Johanna

Mien van d'n Boënenkamp 17.04.1933 Lipzig van Wilhelmina Jacoba Gerarda

Mien va Schampieter Sir 16.04.1916 Hendrix Wilhelmina Gertrudis

Mientje va Vlisse Trees ...... Vergeldt Wilhelmina Mathea

Miets van Wien 22.11.1926 Vermazeren Maria Johanna

Mulder Miets 1910 Clevers Maria Henrica

Mulder Sjeng 1907 Clevers Johannes A.A.H.

Nachtegaals Hannes 03.02.1866 Hueben Andreas Joannes

Nel va Clever Graad ...... Coenders Petronella Francisca Maria

Nel van d'n Boënenkamp 26.10.1934 Lipzig van Petronella Hendrika Maria

Nel va Clever Hand 09.03.1936 Coenders Petronella Helena Josephina

Nelly va Wien 25.03.1929 Vermazeren Petronella Gertruda Hermana

Nol va Vlisse Frans 1912 Dijk van Arnoldus Johannes

Nôlkes Funs 1897 Coenders Arnold Alphons

Nôlkes Grad 1887 Coenders Gerardus Hermanus

Nôlkes Hand 1885 Coenders Petrus Henricus

Nôlkes Lién 1889 Coenders Maria Helena

Piet va Lowieke 1938 Coenders Peter Hendrik

Piet va Vlisse Frens 1919 Dijk van Peter Hendrikus

Piete Fien 19.03.1876 Vosbeek Maria Jozefina

Piete Sjang 03.03.1870 Vosbeek Johannes Hubertus

Pruuse Cuep 29.02.1888 v/d Zanden Peter Jacobus

Pruuse Fer 13.04.1916 v/d Zanden Ferdinand

Pruuse Frans 02.05.1920 v/d Zanden Franciscus Aloysius

Pruuse Merie 10.08.1882 v/d Zanden Maria Catharina

Pruuse Sjang 08.08.1879 v/d Zanden Joannes Henricus

Riet va Vlisse Frens 1924 Dijk van Henriette Johanna

Schampieters Hendje 15.10.1880 Hendrix Henricus

Schampieters Pietje 22.10.1877 Hendrix Peter Hendrik

Schampieters Sir 04.11.1884 Hendrix Gerardus Hubertus

Schampieters Sjeng 02.10.1886 Hendrix Johannes Jacobus

Schampieters Truij 27.12.1882 Hendrix Maria Gertrudis

Schér Piet 1870 Clemens Petrus

Schroef Petran 24.05.1855 Linders Peter Joannes

Sef va Lowieke 1943 Coenders Jozef Antoon Gerard

Siebers Ben 12.01.1942 Vervoort Bernardus Wilhelmus Gustave Maria

Siebers Ger 20.02.1943 Vervoort Gerardus Henricus Joseph Maria

Siebers Sjeng 14.03.1900 Vervoort Peter Johannes Franciscus

Sjaak va Klompen Dris 1925 Lenssen Jacobus Henricus

Sjaak va Sir 05.08.1917 Hendrix Jacobus Johannes

Sjaak va Klompen Hand 1920 Lenssen Jacobus Johannes

Sjaak va Lowieke 1935 Coenders Peter Jacobus

Sraar van d'n Boënenkamp 15.07.1940 Lipzig van Gerardus Peter

Sraar va Steukers Jeu 26.04.1947 Vergeldt Mathieu Gerardus Theodorus

Stekke Bertha 1897 Vosbeek Huberta P.

Stekke Drika 1893 Vosbeek Joh. Hendrika

Stekke Jeu 1903 Matheus Vosbeek

Stekke Marie 1893 Vosbeek Maria C.

Stekke Sir 1891 Vosbeek Gerardus

Steukers Jeu 11.12.1909 Vergeldt Mathieu Theodore Marie

Steukers Lei 28.02.1908 Vergeldt Leonardus Christiaan Jacobus

Steukers Nes 04.09.1919 Vergeldt Agnes Louisa Gerarda

Steukers Thij 22.06.1912 Vergeldt Theodorus Jacobus

Steukers Ties 1870 Vergeldt Peter Mathijs

Stoopen Frens 1898 van Soest Franciscus Gerardus

Stoopen Graad 1894 van Soest Gerardus Hubertus

Stoopen Maria 1890 van Soest Maria Agnes

Stoopen Mien 1892 van Soest Margaretha Wilhelmina

Stoopen Piet 1896 van Soest Petrus Johannes

Stoopen Sjang 1891 van Soest Petrus Johannes

Stoopen Fons 1859 van Soest Peter Alphons

Theij va Catrien 07.05.1911 Hendrix Theodorus Wilhelmus

Tiesse Cuep 1875 Engels Jacobus

Tiesse Hary 1915 Engels Petrus Henricus

Tiesse Piet 1908 Engels P.W.

Tiesse Sjeng 1917 Engels J.W.

Tiesse Sraer 1911 Engels G. J.

Tiesse Stien 1919 Engels Christina

Tiesse Wiel 1914 Engels Christiaan Wilhelmus

To va Schampieter Sir 20.09.1914 Hendrix Catharina Petronella Jacoba

Toën van d'n Boënenkamp 01.01.1936 Lipzig van Antonius Theodorus

Toën va. Lowieke 1930 Coenders Antonius Johannes Josephus

Trees van d'n Boënenkamp 08.09.1942 Lipzig van Theresia Elisabeth Maria

Truus va Wien 23.06.1930 Vermazeren Gertrudis Hendrika

Tummermans Anna 1892 Soest van Anna Maria Petronella

Tummermans Johanna 1890 Soest van Johanna Maria Gertrudis

Tummermans Sir 1887 Soest van Gerard Christiaan

Tummermans Sjaak 1894 Soest van Jacob Herman

Tummermans Sjang 1885 Soest van Joannes Henricus 00 Valckx 7

Tummermans Marike 1894 Soest van Maria Catharina Gerarda

van de Maas Crit 1913 Vergeldt Christiaan Mathijs Jacobus

van de Maas Sjaak 1915 Vergeldt Jacobus Mathias

van de Maas Sraar 1918 Vergeldt Gerardus Leonardus Antonius

van de Maas Thij 1916 Vergeldt Theodorus Franciscus Maria

van de Maas Toos 1920 Vergeldt Catharina Margaretha Agnes

van de Maas Lei 1882 Vergeldt Leonardus Hubertus

Vermazeren Wien 11.07.1897 Vermazeren JohannesWijnandus

Vermazers Jan 06.03.1921 Thielen Joannes Theodorus Jozef

Vermazers An 16.08.1882 Vermazeren Anna Gertrudis

Vermazers Diet 14.11.1918 Thielen Hendrika Marie

Vermazers Fien 17.02.1925 Thielen Josephina Petronella

Vermazers Lies 23.02.1923 Thielen Elisabeth Grada

Vermazers Mie 30.10.1912 Thielen Maria Elisabeth Johanna

Vermazers Mien 23.04.1916 Thielen Hermina Maria

Vermazers Nelly 04.04.1930 Thielen Maria Petronella

Vermazers Sjang 15.08.1883 Thielen Gerardus Johannes

Vermazers Theij 13.10.1877 Vermazeren Theodor Wilhelmus

Vic va Kelkes Sjang 1932 Keltjens Victor Wilhelmus

Vlisse Crit 1908 Dijk van Petrus Christianus

Vlisse Frens 1887 Dijk van Franciscus W

Vlisse Funs 1912 Dijk van Alphons

Vlisse Harie 1921 Dijk van Henri Joannes Jozef

Vlisse Jèr 1916 Dijk van Petrus

Vlisse Mien 1910 Dijk van Maria Josephina

Vlisse Nol 1907 Dijk van Theodorus Arnoldus

Vlisse Sjang 1881 Dijk van Johannes Jozef

Vlisse Sraer 1917 Dijk van Gerardus Christiaan

Vlisse Trees 1913 Dijk van Theresia Gertruda Petronella

Vlisse Wiel 1928 Dijk van Wilhelmus Hubertus

Wie va Lowieke 1925 Coenders Louis Josephus

Wiel va Clever Graad 1932 Coenders Wilhelmus Christiaan Marie

Wolters Haij 09.07.1924 Helden v. Hendrikus Hubertus

Wolters Leike 12.11.1886 Helden v Leonard

Wum va Clever Hand 09.02.1930 Coenders Wilhelmus Gerardus

Wum va Sir 23.02.1912 Hendrix Wilhelmus Jacobus

Verlottumst

In Lottum zijn ze behoorlijk in de war. Als het om namen gaat tenminste. In de rest van Nederland kun je er tamelijk zeker van zijn dat als iemand zich voorstelt als Jan Peters, die naam ook in zijn pas staat. Johannes misschien in plaats van Jan, en eventueel nog een paar heiligen er achteraan, maar de achternaam klopt zeker.


Maar niet in Lottum!

Daar kun je van namen geen zak op aan. Je kunt bv Johannes van Soest heten, maar iedereen noemt je Koëpmans Sjang. Of je heet Sauvageot maar wordt door het hele dorp Mègens genoemd.

In de pas van Stoëpe Piet staat waarschijnlijk de naam Petrus van Soest. Een andere Van Soest werd de Kroe~tpars genoemd en die op de Broekhuizerweg had de bijnaam Rebep. Wat hebben ze in Lottum eigenlijk tegen de naam Van Soest?

Siebers Puuske`s echte achternaam is Vervoort. Nulle Sjang heette Lichtenveld. Jan Vermazeren heette in het echt Thielen als ik het me goed herinner.

Ik kan me Piete Fien en Frieten Bert nog vaag herinneren van 50 jaar geleden. Wat hun echte namen waren weet ik niet.

De familienaam van Hoete Jeu en Hoete Jan was Hoeijmakers. Stekke Sir was Vosbeek. Flisse Sjang was Van Dijk. Vergeldt achter de kerk werd Stökers genoemd. Mulder Sjeng en Mulder Miets heetten Clevers. De vuilnis werd vroeger opgehaald door Henneskens Jan, die in werkelijkheid Janssen heette.

Toen ik 4 jaar oud was zat ik op de kleuterschool bij juffrouw Mien van d'n Boënekamp, maar officiëel heette ze Van Lipzig. Onze buurman Frans van der Zande werd Pruusse Frans genoemd.

In het paspoort van Bakkeze Wiel stond Verheijen. In dat van Kranten Duer en Grad stond Gommans meen ik. Driek ziene Sef was Sef Muijsers. Ingder Hand`s echte naam was Lenssen, evenals die van Klompen Dris en Klompen Jan. Schoester Sjaak was helemaal geen schoester en heette Jeucken. (*zie opmerking beneden van Frans van de Laar.) Schoester Funs was wel schoester maar heette Van Dijk. Schampieter Sir heette in het echt Hendrix,  Mie Scherpiet heette Clemens en Van de Pasch in de Stroat werd Lemmens genoemd.

De naam Hiepter Hand kan ik me ook nog herinneren. Ik vermoed dat die ook niet op zijn geboortebewijs stond.

Clever Graad heette eigenlijk Coenders meen ik, maar hoe Nölkes Funs in het echt heette weet ik niet. Flinssen Grad had je ook nog meen ik. Heette die niet Vd Laak?

Mijn drie klasgenoten Chrit Peeters, Hem Clevis en Wim Wilmsen stonden respectievelijk bekend als Chrit van Duer, Hem van de Verver en Wim van Thies. Marianne/Jan/Noud Verstraaten waren Marjan/Jan/Noud van d'n Edah (hoewel ze thuis een VéGé winkel hadden).

En dan had je nog een paar illustere dorpsgenoten die algemeen bekend waren onder hun bijnaam: d`n Bout, de Guu~t, de Ekster en de Krei. D`n Bout was een zoon van Flisse Sjang en heette dus Van Dijk. Van die anderen weet ik het niet. Waren dat geen broers? En was er ook niet nog iemand die de Paus werd genoemd?

Mijn advies: als in Lottum iemand aan je wordt voorgesteld: altijd papieren vragen.

Ik ben al meer dan 40 jaar weg uit Lottum en het is goed mogelijk dat mijn geheugen me hier en daar wat in de steek laat. Fouten corrigeren svp en ook de lijst aanvullen want er moeten nog veel meer van die verlottumste namen zijn.

Aanvulling
Op 10 september 2015 schreef Frans vd Laar:

Schoesters Sjaak was inderdaad geen schoester (schoenmaker) Maar zijn naam was niet Jeucken maar Wennekers, Broer van To Wennekers ( Schoesters To) en To was getrouwd met Jeu Jeucken. Sjaak en To hun vader was Schoesters Wullem (Wennekers)

Frans van de Laar  Getrouwd met Riek vaan de Schoester (Jeucken )

Nóg drie

Henk Hendrix liet het woord vallen vorige week: ¨bandelen¨. Dat was ik helemaal vergeten, maar dat speelden we in de 50-er jaren.
Je hebt een oude velg (velling) van een fiets, een stok van een halve meter lang, je steekt de stok in de gleuf (geen smerige bijgedachten svp), duwt de velg vooruit en rent erachteraan. Wat is de lol van dat spel? Weet ik niet meer, maar de keuze was beperkt in die tijd. We hadden geen TV en geen computers in mijn jeugd. In Afrika doen de kinderen het nog steeds.
Volgens Bernard Driessen kun je "bandelen" vertalen als "hoepelen", maar het mag niet in mijn Lottum blog staan want het is het geen Lottums woord.  Wat weet die Driessen nou van Lottums? Hij woont notabene in Brokezevorst!!! Bandel toch op, Bernard!!

Bergemuuske (met dank aan Ruud Seuren uit Brokeze) was een ander populair spel, het Lottumse woord voor ¨verstoppertje¨.

Landpachten deden we ook, met een zakmes. Je begon met twee gelijke velden en mocht dan om de beurt je mes in het veld van je tegenstander gooien en zoveel mogelijk land veroveren. Verder weet ik het niet meer precies.

Knikkeren was ook populair: met een glazen of een stalen knikker (een kogel uit een lager van een trekker) de kleiknikkers van je tegenstander (gekocht in de winkel van Ververs Joep) veroveren door ze in een kuiltje te knikkeren. `n Soort poolbiljarten eigenlijk, maar op de grond en zonder keu. Daarbij riepen we steeds ¨schòn¨ en ¨nì schòn¨. Precies weet ik het niet meer, maar het had er mee te maken of je het paadje naar de kuil glad mocht maken of niet.

Zo hebben we er dus spelenderwijs weer drie woorden bij:  bandelen - bergemuuske - velling. De teller staat op 353.

Lottumse Grammatica

Ik wil niet direct beweren dat het een klassieke taal is zoals Latijn en Grieks, maar de grammatica en de structuur van het Lottums zijn wel een stuk ingewikkelder dan die van het Algemeen Beschaafd Nederlands.

Kijk maar eens naar het onbepaalde lidwoord "een". In het ABN is het simpel: een kind, een vrouw, een man, altijd "een", geen onderscheid tussen onzijdige, vrouwelijke en mannelijke woorden. Duitsers kennen "ein" und "eine", Fransen "un" en "une", maar in het Lottums hebben we wel vier vormen.

Vrouwelijk en onzijdig is altijd "un": un kiendje, un megje, un doe~f, maar voor mannelijke woorden hebben we drie vormen: unne, unnen en unnem!!!

De normale mannelijke vorm is "unne": unne kel, unne joerts. Maar begint het zelfstandig naamwoord met een klinker of met een d, t of h, dan wordt het "unnen": unnen abrikoeëzevlaai, unnen dorsvlègel, unnen telder soep, unnen haan. En begint het zelfstandig naamwoord met een b, dan wordt de laatste "n" een "m": unnem baer, unnem bessem.

Bij de bezittelijke voornaamwoorden is het precies zo:

Mien, miene, mienen, mienem.
Ow, owwe, owwen, owwem.
Zien, ziene, zienen, zienem.
Eur, eure, euren, eurem.

Dan eens kijken naar de bepaalde lidwoorden. In het ABN "het" voor onzijdige woorden en "de" voor mannelijke en vrouwelijke. In Lottum is onzijdig altijd "ut": ut megje, ut kiendje, ut dörp. Het mannelijke en vrouwelijke "de" blijft normaal gesproken "de": de meid, de kel, de joerts, de kersevlaai. Maar als het zelfstandig naamwoord begint met een klinker, een d, t of h, dan wordt het "d`n": d`n abrikoeëzevlaai, d`n telder soep, d`n dorsvlè~gel, d`n Harmoniezaal, café d`n Hook.

En bij een b wordt het "d`m": d`m bekker, d`m bessem.

Moeilijk wah? Ik wed dat er nog nooit iemand bij stilgestaan heeft hoe ingewikkeld ons dialect eigenlijk is.

Eens kijken wat er gebeurt als er een bijvoeglijk naamwoord tussenkomt. Het lidwoord krijgt dan de vorm die hoort bij het zelfstandig naamwoord, maar de uitgang wordt bepaald door de beginletter van het bijvoeglijk naamwoord. En de uitgang van het bijvoeglijk naamwoord wordt bepaald door de beginletter van het zelfstandig naamwoord. Kun je het nog volgen?

Voorbeelden:

Un mojje vrouw.
Unne groëte kel.
Unnen dieke kel.
Unne groëten hó~ond.
Unnen dieken hó~ond.
Unne groëtem bekker
Unnen diekem bekker.

En het wordt nóg ingewikkelder als er een bijwoord tussenkomt:

Un biëstig mojje vrouw.
Unne vreej groëte kel
Unnen hiël groëte kel.
Unne vreej groëten hó~ond.
Unnen hiël groëten hó~ond.
Unnem biëstig groëten hó~ond.
Unnem biëstig diekem bekker.

Enzovoorts. Ik schei er mee uit want ik krijg er zelf koppijn van. Wie zin heeft mag nog even doorgaan met un miljoen mojje mollige megjes of fertig fieze vette verkes of zo.

Het is 13 juli 2010, ik ben 63 jaar en ik zit me dat nu pas voor het eerst allemaal te realiseren, hier op het balkon van onze vakantiewoning in Süd Tirol. We denken er niet bij na en gebruiken die lidwoorden en uitgangen allemaal automatisch correct zonder ooit één les te hebben gehad in Lottumse grammatica! Spelenderwijs geleerd door te luisteren en na te praten.

Als ik daar zo eens over nadenk dan pakken wij ons onderwijs in vreemde talen eigenlijk helemaal verkeerd aan. We beginnen er pas mee als we er eigenlijk al te oud voor zijn. Tot een jaar of tien kunnen we bijna automatisch talen leren, maar dan komt er een knoop in onze talenknobbel en gaat het voortaan moeizaam.

Dus: Frans, Duits en Engels naar de kleuterschool en knippen en plakken en kleuren naar de HAVO.

De witte vaan Breukers oet Californië

Jan (de witte vaan) Breukers ván René schreef op 29 juni 2009:

ik kwaam hiel toevallig beej oowen blog oet en heb ze geleik bijna aalemoal geleaze... want daat Lottums dat alde Lottums daat mis ik toch wal hee in Kaaliefornieje... en now scheidde dur mit oet? Waat en zund is daat nauw toch, wilde oow neet nag us bedinke? Woende jullie neet beej mienen opa neave? Oh neh, daat waas VanderZeep geluu-f ik, maa nauw wie-t ik daat ok al nimmer zeeker.....

Mien reactie op 22 april 2010:
 
Kalifornieje, dát is toch nì zò wiet? Achter Grubbevoars örgens, ’n stuk op Sevenum à.
Öwwen opa Breukers kán ik meej nog waal herinnere, má weej hebben doa noeëit naeve gewoeënd. Dát zal Van der Zeep waal zien gewès. Die kán ik meej ok nog wál herinnere, veural dochter Inge. ’n Mojje meid, doa drömde ik ’s nachts dukker oaver, ik zal hee má nì vertelle wát. Mien aldste dochter heb ik noa eur geneumd.

Op 20 april 2010 schreef Jan Breukers:

Vaan Renee, de verkusboor vaan de Mert örs, toen op 't verlengde vaan de Ulsheggerwæg, later Stokterwæg genumd. Ik zit in Kaliefornieje beej San Fransisko in de buurt, en bin enne bedriefs en management konsultant of zoewe-iets. Ik haaj 't reize al vroeg in 't blood, mit mienen oehmen Dunnie in Nieuw Zeeland, toen dèhn enne kier noa Lottum kwaam waas ik vurkoch. Ik ken meej nag herinnere daat weej op de fiets en mit dun boewet doa noa toe wooje, en weej (mien alste zeuster Annemiek en ik zei de gek) waare al aan 't oefene op de fiets, maa vurdwaalde beej Maastrich en de ganse femielie waas al in noewed dus daat drejde op niks oet! Maa ik haaj de kriebels wal al te pakke! Ik ging twieje joar op reej noa Kanada uhm tebak te plukke en toen oos mam doewed ging haaj ik uhr beloft 't bedrief ovver te neeme en ooze pap en bitje te hellupe noa daat zeej dur nimmer zeuj zien. Daat örste waas neet zôh moejluk maa daat lèste is meej dus ech nì gelukt. Twieje Breukerse beej elkaar, zôh lang, daat gèht toch nì good....


Noa 13 joar verkus voore en nag vaan aalus waat (rotzooj schôppe binne de voetbalklub, {{maa daat waas ik ech neet alliejn schuld, wàh besteur, ex-besteursleeje en andere minse die mende en meining te moote hebbe, ik dus ôk, maa aah-laah}} vrijwilliger, besteurslid en veurzitter vaan de soos, mit Sjaak Seure zien discotheek en mit Wielkus vaan de Pasch zien geluidsverhuur, mit Joeste Wiel in Grevors catering en party service, etc etc) bin ik dus toch in Nieuw Zeeland oetgekomme, heb doa zôn 11 joar gewoend en mien eige kuffee, bar en restaurant gehad, en toen noa Kaliefornieje... mit en diploma in de tès veur kompjoeter programmeur. Maa de dot-kom zakte toen net in ulkaar dus piste ik wèr achter 't net!


Ik woort doa aagenôhme as advizeur vur de Kaliefornia Kazienoos, kwaliteits-kontrôhle en (under-cover) werk-be-oerdielinge vaan personiehl, en heb daat veur veer joar gedôhn. Doa noa bin ik dus vur meej zelluf begoos, want daat zit ôk in 't blood, nag aaltied...


En as geej werruk het vur meej, loat maarus huure, ik reis gèhr en lang nì genoog.... noejt genoog!


En ik bin dur al lang achter daat ik en bæter læve heb as ik 't neet vur 't geld dooj, maa vur waat ze hee "significance" neume. Suukses kunde maete, significance lekker neet, maa muk wal minstus zoveul indruk op de gewoehne mins.


Woej ging daat ôk al wèhr: "Koning keizer admiraal, sch...tte motte ze allemaal". Dooj maa gewoehn daan doode al gek genoog!


de groete aa gans Lottum en iederiejn dehn dit lus

En mien reactie op 22 april 2010:

Oh, nou zeej ik ‘t: California in Amerika!!! Dát leet ok achter Grubbevoars, ma ’n bìtje wieër as Sevenum.


Oeëme Denie: heb ik noch ’s gezee~n in Lottum, ma dát is waal hieël lang geleje. Öw vader en moder kan ik meej ok nog good herinnere. Ma met die twieë Breukerse, allebei met zonnen hárde kop, doa hedde geliek ì, dát kán noeëit good goan. Iënen Breukers is mei al te völ. As ge nì oetkiekt begint dè ruzie te make met zichzelf.
’n Interessant laeve hedde in elk geval waal, met völ aafwisseling zoeë te zeen. Mieër dán samen met öw verkes op d'n Ulsheggerwaeg. Ik heb ok aaltied wille reize en wát ván de wèrreld zee~n. Maar ik heb toch altied de umgaeving ván Lottum as mien thoes gezee~n en ok aaltied gewieëte dát ik oeit wir terug zeuj kómme. Doarum heb ik aaltie~d mien hoe~s aangehalde. OK, ’t is daan waal neet in Lottum, ma toch waal kort in de buurt: in Brokeze.


Ma vurluëpig woeën ik nog in Oeganda. ’n Joar of twieë nog. En of ik hee werk heb vur ennen agrarische bedrie~fs consultant? Mien jöngste dochter haet drie kiepe. En mien vrouw ’n höfke vaan vief beej twieë mè~ter, met boeëne en pinda’s. Die kiepe legge good en de pinda's stoan d'r fris en greun beej, ma as geej ment dát geej doa wát mieër significance aan kunt gaeve, daan ziede ván harte welkom.

Hojje en groete noa Californië

Finte

Een tijdje geleden stuurde Mariette Kellenaers me de volgende reactie:

Aklere = oculeren (vorige zomer was er een vrouw bij ons in de zaak die zei : "ós jonges zien roëze aklere")

Finte = Iemand die niet graag iets doet, werken bijv. dan werd er vroeger gezegd : "Dé head finte"

Fintwater of Vintwater = wijwater. werd vroeger in de kerk gehaald met flessen.

Palmstuukske = buxus. Vroeger noemde men het palmstruukske, iedereen had het in de tuin. Met palmpasen werden er takjes afgeknipt en mee naar de kerk genomen en thuis achter het kruisbeeld gestoken.


Aklere ken ik wel want dat heb ik zelf twee zomers lang gedaan bij Sraar en Jos Jonkers in Broekhuizenvorst. Die bovengenoemde vrouw had waarschijnlijk geen Latijn gehad op school want dan had ze geweten dat het "oculeren" is, van het Latijnse woord oculus = oog.

Ik heb ook een paar zomers rozen gebonden, bij Breukers Chène en bij Wagemans Tinus. In mijn tijd, eind 50-er/begin 60-er jaren, ging dat nog ouderwets met raffia.

Het woord “finte” (= kuren, streken?) kende ik niet. Het verschijnsel wel. Komt veel voor. Niet alleen in Lottum, maar in de hele wereld. Zelfs hier, bij mij in huis.

Fint- of vintwater heb ik ook nooit gehoord. Wij noemden het wiejwater en het werd thuis in een speciale aarden kruik, met een kruis erop, bewaard op de slaapkamerkast van mijn ouders. Wij hadden op alle slaapkamers kleine wijwaterbakjes aan de muur hangen en bij het opstaan en naar bed gaan moesten we, van pa of van god zelf, dat weet ik niet meer precies, met dat water een kruisje maken. Daar deed ik braaf aan mee want in die tijd bestond de hel nog dus je moest een beetje uitkijken.

In de kerk had je een grote wiejwaterbak, een bassin ingemetseld in de muur bij de ingang en je moest er bij het binnenkomen en verlaten van de kerk even je vingers indopen een een kruis maken.

Zo’n door pastoor gezegend palmtakje zat bij ons ook altijd achter het kruisbeeld en ook achter de wijwaterbakjes meen ik. Op de foto, gemaakt in onze huiskamer op de Bonenkampstraat 14 (gekregen van Frans Gommans, maar hij moet gemaakt zijn door mijn pa) kun je het kruisbeeld zien hangen, in de hoek boven de kachel. Een beetje naar links hangt een poster van de H Maagd Maria, waar mijn pa een grote fan van was.

Zittend vlnr op de foto: kapelaan Verstegen (die van de mis met twee heren en kapelaan), aalmoezenier Frederiks (onlangs overleden), Toon Philipsen, die na ons vertrek in 1962 in dat huis is gaan wonen (zie ik dat goed, zit die nou bij pater Frederiks op schoot?), Hay Nelissen, Sef Coenders. Staand vlnr: Ger Peters, Jan van Dijk en Piet Hovens.

De twee weken voor pasen zijn we even op en neer gevlogen en hebben we thuis in Broekhuizen doorgebracht. En toen ik, uitrustend van het winkelen, in de Compagnie in Nijmegen een kop koffie dronk viel me nog het oer-Lottumse woord “kompeneej” in: gezelschap.

En daarmee zijn we aangeland bij 350 Lottumse woorden. Op naar de 400.

Foeës gekrebbel

Nog maar eens een paar Lottumse woorden die me pas ingevallen zijn of ingefluisterd: flatse, krebbele en foeës.

Eerst maar eens flatse: zakken voor een examen

“Hè~t Mientje nou 't reejbewie~s al?”

“Nè~è, ze is alwir geflatst. Vur d'n twelfde kier al. Rè~ch door reeje, dát göt waal, ma dreije dát kán ze nog nì zò good.”

“Hey van Gool, waarom moet dat nou weer Mientje zijn die flatst? Waarom niet Wiel of Jeu? Flauw, altijd maar weer vrouwen voor de gek houden. Vrouwen kunnen veel beter rijden dan mannen. En wat zou er van de mannen terecht komen als er geen vrouwen waren? En hoe vaak ben je zelf wel niet geflatst?”

“Eh, daar heb ik het eigenlijk liever niet over, maar als ik eerlijk ben: vier keer. Twee keer voor het auto-rijbewijs en twee keer met de motor.”

Tsja, het rijexamen was kort na de oorlog ook veel gemakkelijker. Mijn oom Hay Jonkers deed zijn examen aan de Markt bij Broekmans Toeën voor de deur. "Reej 's 'n stukske nao veure" zei de examinator en Hay schakelde in de eerste versnelling en reed een meter of 30 vooruit. "Kunde ok drei~e?" vroeg hij. "Ja schon" zei Hay en daarmee was de examinator overtuigd van Hay zijn rij-capaciteiten en was hij geslaagd.

Volgende woord: krebbele: met een pen of potlood zo maar wat krassen op papier.
Dat deed ik op de bewaarschool als ik van juffrouw Mien wat moest tekenen maar geen artistieke inspiratie had en helemaal niets kon verzinnen. Dan begon ik maar wat te krassen.

En Debbie van Deelen stuurde me het woord foeës. Ze wist niet precies wat het betekent. Een kruising tussen loom en lamlendig dacht ze. Het is in elk geval een mooi oud Lottums woord, hoewel ik vermoed dat het van het NL woord "voos" komt. Maar helemaal hetzelfde is het zeker niet want ik weet wel wat vozen is, maar van foeëze heb ik nog nooit gehoord.

Ik denk dat Debbie gelijk heeft en dat het iets betekent in de richting van: moe, lui, loom, lamlendig, vadsig.

“Stien, lopte mei noa de Maas?”

“Nè~è, ik blie~f lever thoe~s. Ik veul meej zò foeës as unnen alde petat.”

“Môtte 's kieke wát ôs Truus doa foeës op d'n divan lee~t.”

Is het zoiets? Wie weet het?

En wie weet er trouwens nog wat een divan is? Wij hadden er een in de huiskamer staan, ’n soort bank met een hoofdeinde en een lage leuning aan de achterkant. Meer een bed eigenlijk. En meer om op te liggen dan op te zitten. Onze divan is bij de verhuizing in 1962 in Lottum gebeven. Geen idee wie hem geërfd heeft. Is hij naar de Melderse verhuisd? Of in de Bergsche koel beland?

Tante An - deel 4: Har in het hemelrijk

In het stukje van een paar weken geleden over mijn tante An schreef ik al dat ze gevoel voor humor had en onverwachte talenten. En dat ze ooit eens de aankomst van Harrie Jonkers in de hemel beschreven had. Dat verhaal staat in een schoolschrift en dat heb ik gisteren overgetypt (met hulp op 6000 km afstand van mijn nicht Ankie van de Kroe~tpers). Een paar schrijffouten heb ik verbeterd en soms heb ik een zin wat beter laten lopen, maar dit is toch 100% het verhaal, de fantasie en de humor van An. Er staat geen datum bij, maar Harrie is in 1968 overleden en ik vermoed dus dat ze het ook in dat jaar heeft geschreven.

Harrie Jonkers 

Har in het hemelrijk

In een dorpje, vlak bij het Marktplein lag een kruidenierszaak, de VIVO. Ze behoorde aan het echtpaar H. Jonkers Nijssen, in de volksmond Harie en Gretha genoemd. Ze waren de gehele dag druk. Ook was er nog een hulp bij aanwezig, de zus van Gré, die voor het huishouden zorgde en zo nu en dan, als het nodig was, hielp in de zaak.

Har trok er op uit om de waar aan de man te brengen en Gré bediende de klanten die in de winkel kwamen. Tot op zekere dag Har ziek werd en in het ziekenhuis werd opgenomen. Voor Har begon de lijdensweg. Hij heeft het goed aanvaard al viel het hem zwaar, ook dat hij zijn klanten niet meer kon bedienen. Tot op een dag Jezus kwam en zei: “Har we gaan het hemelrijk eens bezichtigen” en Jezus nam Harretje mee naar de hemel.

Toen ze een end op weg waren zei Jezus opeens “ik moet nog eens naar beneden, ik ben vergeten mij te vertegenwoordigen in brood en wijn, maar jij komt toch wel klaar daar boven denk ik”. “Het zal wel lukken” zei Har, ofschoon het toch wel een beetje moeilijk was in het begin. Dan vloog er een reiger tegen je ziel aan en dan een kraanvogel, maar hoe hoger je kwam hoe beter het lukte.

Eindelijk kwam Har aan bij de grote hemelruimte. Hij zag al gauw de grote gouden poort. Har belde aan, het schalde in de ruimte. De deur ging open en een stoere oude man met baard kwam tevoorschijn. “Kijk daar heb je Harretje”. Het was de heilige Petrus die zo sprak. “Ja ik weet er van af, welkom hier”.

Petrus die toch al tamelijk goed wist omtrent het gedrag van Har moest volgens gewoonte het grote gouden boek tevoorschijn halen, en ja daar was de J van Jonkers. Hij bekeek alles, het gedrag van Har. Of hij nooit iemand in de verkoop tekort gedaan had, stond er, en ja misschien had hij een slechte betaler een pondje boter bij de rekening geteld, maar iedereen doet wel eens iets wat niet helemaal juist is. En wat de zedelijkheid betreft was ook niet te klagen. Verder ging Petrus niet. De voornaamste punten waren behandeld en Har werd in de gemeenschap der Heiligen opgenomen.

“H. Petrus”, zei Har “ik zou wel graag als het kan mijn Moeder, mijn Vader, mijn zus Nellie, tante Nel zaliger en oom Handrie enz enz ontmoeten en spreken”. “Dat kan zeker”, zei Petrus, “ik zal eens kijken waar ze zich bevinden”.
Petrus beklom een gouden trap, haalde een pracht verrekijker waar je het hele hemelrijk mee kunt bezien en jawel, hij had ze gezien. “Het is wel erg ver lopen” zei Petrus, “je doet er de tijd maar over, rechts in een hoek zitten ze bij elkaar”. Har liep graag, ofschoon hij toch nog vroeg of er geen vleugeltjes meer waren. “Nou, van die vleugeltjes hebben we afgezien” zei Petrus, “het is meer ouderwets. Dan komt deze, dan die, die met zijn vleugels ergens tegenop is gevlogen en vleugellam is. En vleugelreparateurs zijn er haast geen meer”. “Dat snap ik”, zei Har. Zo trok Har toen maar met de handen op de rug, zoals gewoonlijk, op zoek naar de familie!

Wat je allemaal zag, niet te geloven zo mooi. Muziekgezelschappen, prachtige orkesten enz enz, je kon je vermaken zoals je wilde. In een hoek zat een prachtige jonge mannelijke heilige met een beeldschoon jong Engeltje. Ze zaten zich op hun manier te vermaken. Geweldig wat je zo allemaal zag!

Toen hij nog een eind gelopen had zag hij opeens de eerste bekende: Jeu vd Laak met de heilige Hubertus. Ze waren hun jachtgeweer aan het verzorgen, een prachtgeweer met goud beslagen. Schieten was hun hobby natuurlijk. Ze praatten even samen over de harmonie van Lottum enz en Har trok weer verder, want natuurlijk zou hij in de eerste plaats zijn familie willen zien. Een eind verder zag Har iemand met een hengel. Hij dacht, daar zou ik nou meer voor voelen. In de vakantie op aarde heb ik toch ook een goede vangst gedaan. Hij stapte er op af. “Morgen Heilige Siprianus”, zei Har. “Kent U mij met naam?”, antwoordde de heilige. “Ja”, zei Har, “vanuit het misboekje”. “Voer aan het klaarmaken voor de vangst?”

Nou het was voer, zo fijn en goed, daar zou een gewoon mens op aarde nog zin in hebben. Ze praatten nog even, en Har besloot toch een keer mee te gaan hengelen.

Hij trok weer verder en zag daar in een hoekje een heilige ziel zitten te bidden. “Goedemorgen zei Har, wat aan het sneuzen?” Het was de H. Agatha zo te zien. “Ja” zei de ziel, “ik ben de metten aan het bidden”. “Ja, dat deed mijn zus hier beneden ook altijd” zei Har, “maar van geestelijke ruikertjes hoor je toch niets meer tegenwoordig”. “Jawel” zei de heilige, “er zijn toch nog veel vrome zielen die nog veel bij elkaar vergaren”.
Van die semmel moet ik niks hebben, dacht Har en ging verder, tot hij eindelijk de hele familie, de zielen Jonkers ontmoette. Het was een weerzien, geweldig. Tante Nella zaliger was ook zo gelukkkig, er werd gepraat en gevraagd naar de hele familie en kennissen.

Na een langdurig samenzijn zei Har: “ik moet toch nog even wat kennissen proberen te vinden en bezoeken, ik kom zo gauw mogelijk terug”. Hij zag al gauw genoeg Toon Broekmans en Sir v. Soest. Toon die zich al zo thuis voelde vroeg: “waar heb je zin in Harie, hier kun je krijgen net waar je zin in hebt”. “Nou dan maar een pilsje”, zei Har. Toon rees overeind, floot, maakte een zwaai en het pilsje was zo present.

Toon keek zo gelukkig en zei: “zie je wel, je hoeft maar een teken te geven en je verlangens worden vervuld”. Na zo het een en ander gepraat te hebben ging Har weer verder. Hij zag zo nog de een en ander zoals koningin Wilhelmina, vrouw Teluij, vrouw Pelzer, Mevr. vd Voord die samen zaten te jokeren. Hij ging er even op af. “Ja” zei koningin Wilhelmina, “in de hemel zijn alle zielen hetzelfde, geen verschil, wat ook goed is”. “Jokeren kon ik ook goed” zei Har, “dat heeft Sjaak Nijssen mij nog geleerd toen ik nog op de wereld was”.

Zo voortkuierend werd Har toch moe. Hij zette zich een eind verder neer in het mooie groene gras en viel al gauw in slaap. Har droomde, hij keek door het luik naar beneden en zag Gré in de schuur de flessen sorteren. Hij riep “Gré, kom maar naar boven, hier is het zo mooi en goed”. Maar Gré wist niet wat ze doen zou, het was zo raar, en zei: “ik weet het niet zeker, ik weet wel wat ik heb, maar niet wat ik krijg” (volgens de droom).

Har schrok wakker, zo luidt het verhaal, of er waarheid in zit weet ik niet. We willen maar hopen dat er alles goed is en Har achter de rijstepap met de gouden lepels aanzit. Zo eindigt het verhaal.

An Nijssen Lottum

Nostalgie

Wat is een mensenleven? Je wordt geboren en je gaat een keer dood. En als het een beetje meezit dan zitten daar een jaar of tachtig tussenin waarin je kleutert, naar school gaat, werkt, trouwt, een huis koopt, kinderen krijgt en opvoedt, kortom, waarin je het druk druk druk hebt en de tijd voorbij raast. En dan komt er een moment waarop je je met schrik realiseert dat je jeugd echt, definitief voorbij is, dat je dik over de helft bent en gegarandeerd meer verleden hebt om op terug te kijken dan toekomst om naar uit te zien.

Je gaat nadenken over wat je gedaan hebt met je leven, verloren liefdes, gemiste kansen, wat er allemaal gebeurd is met je, met je familie, je dorp, je land, de wereld, het universum. Nou, met dat laatste niet veel, voor de sterren en planeten maken die paar jaar geen zak uit.

Maar onze mensenwereld is ingrijpend veranderd sinds de tweede wereldoorlog en je realiseert je ineens wat er allemaal niet meer is. Je gaat terugdenken aan je jeugd, aan de mensen die er niet meer zijn, de gebouwen die verdwenen zijn, de gebruiken die zijn afgeschaft. Je idealiseert die tijd, je praat, tot verveling van je omgeving, steeds meer over vroeger. Kortom, je bent een beetje een oud mannetje (of vrouwtje) geworden met heimwee naar de goede oude tijd. Dat gevoel, dat verlangen naar vroeger, het treuren over wat er niet meer is, heet nostalgie. Er zijn tientallen websites, radio- en TV programma’s over nostalgie dus er schijnen nogal wat mensen met dat gevoel rond te lopen.

En wat doe je met dat gevoel? De een gaat zijn jeugdherinneringen opschrijven in een blog, de ander bouwt de molen terug die in de oorlog gesneuveld is en een derde gaat oude foto’s verzamelen en uitgeven in boeken.

Met die fotoverzamelaar bedoel ik Frans Gommans natuurlijk. Hij is van hetzelfde bouwjaar als ik, 1947. We hebben in dezelfde klas gezeten op dezelfde school, de RK Lagere Jongenschool aan de Horsterdijk. Maar hij heeft daar blijkbaar beter opgelet en meer geleerd dan ik, want hij heeft een groot bedrijf opgebouwd en is een successvol zakenman geworden die het zich al jaren kan permitteren om op zijn lauweren te rusten. En ik: een ambtenaartje dat tot zijn 65ste hard moet blijven werken.

Frans en ik kregen onafhankelijk van elkaar in dezelfde periode zo’n beetje hetzelfde idee: het verleden van Lottum vastleggen. Ik begon aan mijn blog en Frans z’n hobby resulteerde vorig jaar in Fotoboek Lottum 1, een leuke, interessante verzameling foto’s van Lottumse mensen en gebouwen. Momenteel werkt hij aan deel 2, dat uit zal komen tijdens het Rozenfeest van 2010. En daarna komen nog de delen 3 en 4 aan de beurt. Het mooie van Frans zijn hobby is dat het geld oplevert. Niet voor hemzelf, hij doet het allemaal gratis, maar voor het goede doel: de Houthuizer Molen.

Ik weet niet wie dat bedacht heeft, het weer opbouwen van die molen, (Piet Coenders?) en wie daar allemaal aan meegewerkt hebben, maar dat was een prachtig initiatief met een fantastisch eindresultaat. Petje af voor de stichting en voor de hele Lottumse gemeenschap!!!

Informatie over de fotoboeken is bij Frans te krijgen via fotoboeklottum@gmail.com en ik dring er bij alle Lottumers en ex-Lottumers op aan: trek die portemonnee en koop die boeken, alle vier!! Voor de Molen, voor Houthuizen, voor Lottum, voor Limburg, voor het vaderland, maar vooral voor je eigen genoegen, om er doorheen te bladeren en met plezier terug te kijken naar die goede oude tijd.

Af en toe tenminste, niet te vaak. Niet vergeten dat het toen ook niet elke dag kermis was maar meestal hard werken, armoe, afzien. Kijk vooruit, blijf actief, het leven gaat door. Maak er een feest van. Geniet. Zolang het kan. Elke dag.

De Houthuizer molen in juli 2009. Alsof hij nooit is weggeweest.

Ratelen

Ik heb hem nog steeds, mijn ouwe trouwe ratel. Rond 1955 met de hand gemaakt door timmerman Frans Peters in 't Voare. Een stuk antiek is het intussen, net als ik. Maar daar houdt de gelijkenis op want ik ben bij mijn weten niet gemaakt door Frans Peters. En vermoedelijk ook niet met de hand.

Meer dan een halve eeuw oud is hij en hij heeft minstens vijftien verhuizingen overleefd, maar hij ratelt nog als een slang.  Ik moet wel toegeven dat hij weinig kilometers heeft gemaakt de afgelopen 50 jaar, want wat moet je met zo'n ding? Eens in de paar jaar kom ik hem tegen in een doos, ratel een paar slagen en leg hem weer terug.

Dat was anders in mijn lagere schoolperiode want toen moest hij elke witte donderdag aan de bak. Ratelen was jongenswerk, ik denk dat de meisjes gewoon school hadden op die dag.
Geiten noemden we die een beetje minachtend, stomme geiten. Ze konden niet voetballen, niet in een boom klimmen, je kon er helemaal niets mee. Pas toen we een jaar of 12 waren gingen we daar wat anders tegenaan kijken en werden ze plotseling een stuk interessanter. OK, voetballen konden ze niet maar misschien kon je er wel andere leuke dingen mee doen.

Mijn seksuele voorlichting heb ik van Wim van Ties gekregen. "Paul, wette geej woa de kiendjes vanaaf kómme?" Ik mompelde wat over een eitje in de buik van de moeder dat door een geheime bron bevrucht werd en na negen maanden ergens via een geheime uitgang ter wereld kwam. Want dat was me zo verteld. "Gaar nì woar", zei Wim, "die dekken, net as enne knie~n". Dat was een behoorlijke shock, maar toen ik daar even over nadacht moest ik toegeven dat die theorie heel aannemelijk klonk. Het duurde toen nog een hele tijd voor ik zover was dat ik die theorie in de praktijk kon toetsen, maar dat is weer een heel ander onderwerp. We hadden het over ratelen.

Bij dat ratelen daar hoorde ook een stok bij. Al weken van tevoren zochten we die uit in het bos en sneden er met een mes mooie versieringen in. En op witte donderdag verzamelden de jongens zich in de jongensschool en trokken vandaar, stok in de ene en de ratel in de andere hand, een eierkist en een grote geldknip, het dorp in en stroopten alle huizen en boerderijen af. Aan elke deur werd aangebeld of geklopt en dan begonnen we allemaal onze ratel rond te draaien zo hard we konden. De vrouw des huizes deed vervolgens de deur open en werd dan geacht een paar eieren in de kist te doen. Of, als ze geen kippen hadden, een paar dubbeltjes of stuivers in de knip.

Het dorp werd in vakken opgedeeld, Houthuizen, de Hei en het dorp meen ik en er trokken drie verschillende ratelgroepen op pad. Anders zou het natuurlijk nooit lukken op één dag. Geen enkel huis werd overgeslagen en op het einde van de middag keerden we met gevulde kisten en een volle knip terug naar school. In het fietsenhok werden de eieren en het geld geteld. Dan werd de buit eerlijk verdeeld en gingen alle ratelaars naar huis met een paar eieren voor Pasen en een paar dubbeltjes voor in de spaarpot.

Mooie traditie was dat. Afgeschaft waarschijnlijk. Bij de buren doen ze het nog wel want op de broekhuizen-broekhuizenvorst website vond ik deze foto uit 2007. Slap aftreksel van ons Lottumse ratelen van 50 jaar geleden: geen eierkisten, geen versierde stokken en van die mieterige rateltjes van de Hema. En zie ik daar achteraan zelfs een geit?

Margarine en zo

Zaalig neejjoar

Trek de kat aan de hoar

Trek d'n hónd aan de stárt

Daan ziede merge pikzwart.

Dat versje zegden wij vroeger op op nieuwjaarsdag. De achtergrond van die laatste regel heb ik nooit goed begrepen. Het slaat nergens op (het slaat als een l&l in een bord soep zeiden we in dienst), maar de dichter kon waarschijnlijk niets anders verzinnen dat rijmde op stárt. En 't rijmt niet eens. In de Melderse wel, daar zeggen ze zwárt, maar in Lottum noemen we dat gewoon zwart.

Márt rijmt wel op stárt: "Daan winde doe~zend gulde in Márt", had bv gekund, of "Daan vinde enne pot met gold in Márt".

Dezer dagen viel me ineens weer een gebeurtenis in uit 1957 of zo. Niets schokkends op wereldschaal, maar voor een tienjarige jongen toch wel een van de hoogtepunten van het jaar: een filmvoorstelling in de harmoniezaal. In een tijd toen er nog geen TV, video, DVD bestond en ik nog nooit van een bioscoop had gehoord.

Een film! Daar kon je in 1957 een kind net zo blij mee maken als die verwende apen van nu met een bezoek aan Disneyland Parijs.

Wat was het geval? Er kwam een nieuw margarinemerk op de markt, gelanceerd met een gigantische reclamecampagne. Op elk pakje zat een bonnetje dat je uit kon knippen en op een kaart plakken en een volle kaart gaf je toegang tot de filmvoorstelling in de harmoniezaal.

Toen wisten de reclamemakers blijbaar ook al dat je het beste de kinderen kunt inschakelen om de ouders over de streep te trekken. Er zal wat afgezeurd en gezanikt zijn in Lottum, in die tijd. Bij ons met succes: mijn moeder kocht een hele doos van die smurrie zodat we allemaal naar de film konden. En zo zal het bij de meeste families wel zijn gegaan want op de dag van de voorstelling zat de hele Lottumse jeugd vol verwachting in de harmoniezaal. Een zwart-wit film was het en ik meen dat een hond de hoofdrol speelde, een Duitse herder, maar dat weet ik niet meer zeker. Ik weet ook niet meer hoe de margarine heette (Lisco???) en wie hem verkocht. Was het melkboer Wilmsen Ties?

Die film was een slimme reclametruc maar die werkte maar tijdelijk want toen de doos opgesmeerd en gebraden was en er geen verdere films op het programma stonden keerden wij terug naar ons huismerk, het oude vertrouwde blue band (bleu band zei iedereen) van de VIVO.

Die VIVO van mijn tante Gretha en oom Hay was, zeker nadat mijn ouders in 1961 uit Lottum vertrokken, ook een beetje mijn thuis en daarom was ik heel blij met de foto's van de binnen- en buitenkant van de winkel die Frans Gommans me deze week toestuurde.

Hay en Gretha achter de toonbank

                                          De winkel aan de markt


Frans is bezig met het tweede deel van het fotoboek over historisch Lottum en als ik het goed begrepen heb dan komen ze daar ook in te staan.


Dit kwam er even tussendoor. Volgende keer gaan we het echt hebben over het ratelen op witte donderdag.